СӨ Бырабыыталыстыбатыгар тиэрмин хамыыһыйата 243 тиэрмини бигэргэппит

Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салайааччылаах өрөспүүбүлүкэтээҕи тиэрмин хамыыһыйата, нуучча тылыттан сахалыы тылбаастаммыт, киэҥник туһаныллар, министиэристибэлэр уонна биэдэмистибэлэр салааларынан барыта 243 тиэрмини ылынан бигэргэппит. Итинтэн доруобуйа харыстабылыгар 64, бырамыысыланнаска уонна геологияҕа 43, судаарыстыбаннай тутууга уонна дьиэни-уоту кэтээн көрүүгэ 105, култуура нэһилиэстибэтигэр 31 тиэрмини бигэргэппиттэр.

Ол курдук, бу тыллары мантан инньэ маннык туттарбыт ирдэнэр:

Предпринимательство Урбаан

Предприниматель Урбаанньыт

Музей Түмэл

Детский сад Уһуйаан

Наука Билим

Глобальная сеть Куйаар ситим (интернет)

Остановка Тохтобул

Система Тиһик

План Торум

Проект Барыл

Модель Оҥкул

Принцип Тосхол

Расписание Наардал

Дневник Күннүк

Гимн Өрөгөй ырыата

Образ Дьүһүлгэн

Пандемия Хамсык

Мультфильм Ойуулук

Псевдоним Айар аат

Аптека Эмтиэкэ

Реклама Угуйук

Ссылка Сигэ

Приложение Сыһыарыы

Конфронтация Күөнтэһии

Конкуренция Күрэстэһии

Море Байҕал

Океан Далай

Аренда земли сири түүлээһин

Гарантийное письмо мэктиэ сурук

Гарантия мэктиэ

Герб дьаралык

Дальний Восток Уһук Илин

Задача сорук

Инструкция ыйыы-кэрдии

Информационное письмо иһитиннэрии сурук

Информация иһитиннэрии

Иск ирдэбил

Истец ирдэһээччи

Компенсация толуйуу

Концепция көрүк

Координатор сүрүннээччи

Минимальный размер оплаты труда (МРОТ) хамнас алын кээмэйэ

Многофункциональный центр (МФЦ) элбэх хайысхалаах киин (ЭХК)

Наставник уһуйааччы

Образовательное учреждение үөрэх кыһата

Объем (геометр.) сабардам

Площадь (матем.) иэн

Предмет барамай

Прогноз (метеор.) билгэ

Прогноз (финан., эконом.) сылык

Сеть ситим

Совещание сүбэ мунньах

Соглашение сөбүлэҥ

Тестирование тургутук

Тихий океан Чуумпу далай

Уровень таһым

Ювелир көмүс ууһа

Нагрудный знак түөскэ анньынар бэлиэ

Делопроизводство дьыаланы бэрийии

Исполнительная власть ситэриилээх былаас

Специальная военная операция анал байыаннай дьайыы.

Недра сир анна,

Газомоторное топливо убаҕас гаас уматык,

Автомобильная газонаполнительная компрессорная станция убаҕас гаас уматык ыстаансыйата,

Автомобильная газозаправочная станция гаас уматык ыстаансыйата,

Битуминозные породы битумнаах боруодалар,

Валуны күрбэ таас,

Брекчии брекчия,

Глина туой,

Горелые породы угольных месторождений чохтоох сир умайбыт боруодалара,

Магматические и метаморфические породы таастыйбыт уонна ууллаҕас боруодалар,

Облицовочные камни бүрүөһүн таас,

Песок кумах,

Песчаник таастыйбыт кумах,

Песчано-гравийные породы кумах-таас боруодалар,

Сланцы араҥа боруода,

Суглинки кумахтаах туой,

Компримированный природный газ ыгыллыбыт айылҕа гааһа,

Сжиженный углеводородный газ убатыллыбыт ньиэп гааһа,

Сжиженный природный газ убатыллыбыт айылҕа гааһа,

Углеводородное сырье ньиэп-гаас сырьета,

Недропользование сир баайын туһаныы,

Недропользователь сир баайын туһанааччы,

Лицензия на право пользование недрами сир баайын туһанарга көҥүл,

Геологоразведочные работы сир баайын чинчийэр үлэ,

Государственный фонд недр сир баайын судаарыстыбаннай пуондата,

Участки недр сир баайдаах учаастактар,

Общераспространенные полезные ископаемые киэҥник тарҕаммыт хостонор баай,

Подземные воды сир аннынааҕы уу,

Топливно-энергетические ресурсы уматык-энэргиэтикэ баайа,

Рациональное природопользование айылҕа баайын таба туһаныы,

Технические проекты разработки месторождений полезных ископаемых сир баайын хостооһун техническэй барыла,

Горные выработки хаһыллыбыт сир,

Единый фонд геологической информации о недрах чинчийиллибит сир баайын кэлим пуондата,

Горные породы хайа боруодалара,

Пластовая жидкость сир араҥатын уута,

Первичная геологическая информация сир баайын чинчийии туһунан бастакы иһитиннэрии,

Экспертиза запасов полезных ископаемых хостонор баай саппааһын сыныктааһын,

Государственный баланс запасов полезных ископаемых хостонор баай саппааһын судаарыстыбаннай балаансата,

Охрана участков недр сир баайдаах учаастагы харааннааһын,

Государственный геологический контроль (надзор) геология судаарыстыбаннай хонтуруола (кэтэбилэ),

Разовый платеж за пользование недрами сир баайын туһаныы биир кэмнээх төлөбүрэ,

Промышленный кластер бырамыысыланнас тэрилтэлэрин холбоһуга (кластера).

Доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр туттуллар тиэрминнэр кэрискэлэрэ:

Здоровье доруобуйа,

Охрана здоровья граждан дьон доруобуйатын харыстабыла,

Медицинская помощь мэдиссиинэ көмөтө,

Медицинская услуга мэдиссиинэ өҥөтө,

Медицинское вмешательство мэдиссиинэ орооһуута,

Профилактика ыарыыны сэрэтии,

Диагностика ыарыыны быһаарыы,

Лечение эмтээhин,

Пациент эмтэнээччи/көрдөрүнээччи,

Медицинская деятельность мэдиссиинэ үлэтэ,

Медицинская организация мэдиссиинэ тэрилтэтэ,

Фармацевтическая организация эмп тэрилтэтэ,

Медицинский работник мэдиссиинэ үлэhитэ,

Фармацевтический работник эмп үлэhитэ,

Лечащий врач эмтиир быраас,

Заболевание ыарыы,

Состояние турук,

Основное заболевание сүрүн ыарыы,

Сопутствующее заболевание мэҥэһик ыарыы,

Тяжесть заболевания или состояния ыарыы эбэтэр ыарыһах туругун ыарахана,

Качество медицинской помощи эмтээһин көмөтүн хаачыстыбата,

Телемедицинские технологии тэйиччиттэн эмтээһин технологиялара,

Клинические рекомендации эмтииргэ сүбэлэр,

Законодательство в сфере охраны здоровья -доруобуйа харыстабылын сокуоннара,

Нормы об охране здоровья доруобуйа харыстабылын нуормалара,

Приоритет интересов пациента эмтэнээччи туһун бастатыы,

Приоритет охраны здоровья детей оҕо доруобуйатын харыстабылын бастатыы,

Доступность и качество медицинской помощи эмтээһин тиийимтиэтэ уонна хаачыстыбата,

Недопустимость отказа в оказании медицинской помощи эмтээһин көмөтүн булгуччулааҕа,

Приоритет профилактики в сфере охраны здоровья доруобуйа харыстабылыгар ыарыыны сэрэтиини бастатыы,

Соблюдение врачебной тайны эмчит үлэтин кистэлэҥин тутуhуу,

Право на охрану здоровья доруобуйаны харыстанарга быраап,

Право на медицинскую помощь мэдиссиинэ көмөтүгэр быраап,

Информированное добровольное согласие на медицинское вмешательство и на отказ от медицинского вмешательства сэрэтии кэннэ мэдиссиинэ орооһуутугар баҕа өттүнэн сөбүлэһии эбэтэр батыныы,

Выбор врача и медицинской организации бырааhы уонна эмтиир тэрилтэни талыы,

Информация о состоянии здоровья доруобуйа туругун туhунан иhитиннэрии,

Информация о факторах, влияющих на здоровье доруобуйаҕа сабыдыаллыыр төрүөттэри иhитиннэрии,

Обязанности граждан в сфере охраны здоровья доруобуйа харыстабылыгар дьон эбээhинэһэ,

Организация охраны здоровья доруобуйа харыстабылын тэрийии,

Профилактика заболеваний и формирование здорового образа жизни ыарыыны сэрэтии уонна чөл олоҕу тэрийии,

Первая помощь бастакы көмө,

Первичная медико-санитарная помощь эмтээһин бастакы сүһүөх көмөтө,

Специализированная, в том числе высокотехнологичная, медицинская помощь идэтийбит, ол иһигэр үрдүк технологиялаах мэдиссиинэ көмөтө,

Скорая, в том числе скорая специализированная, медицинская помощь суһал, ол иһигэр идэтийбит суһал мэдиссиинэ көмөтө,

Паллиативная медицинская помощь туругу чэпчэтэр мэдиссиинэ көмөтө,

Организация оказания медицинской помощи мэдиссиинэ көмөтүн тэрийии,

Медицинские изделия мэдиссиинэ оҥоһуктара,

Лечебное питание эмтээх ас,

Медицинская реабилитация и санаторно-курортное лечение туругу чөлүгэр түһэрии уонна сынньатан эмтээhин,

Запрет эвтаназии эвтаназияны бобуу,

Медицинские осмотры доруобуйа туругун көрүү,

Диспансеризация доруобуйа туругун кэтээн көрүү,

Донорство органов и тканей человека и их трансплантация (пересадка) киhи уорганнарын уонна эттиктэрин дуонардааһын уонна көһөрүү,

Медицинские отходы мэдиссиинэ тобохторо,

Народная медицина норуот эмтиир ньымата,

Вспомогательные репродуктивные технологии оҕо үөскүүрүгэр көмө технологиялар,

Искусственное прерывание беременности оҕо түһэттэрии,

Медицинская стерилизация оҕоломмот оҥоруу,

Медицинская экспертиза мэдиссиинэ сыныктааһына,

Медико-социальная экспертиза доруобуйа хааччахтааҕын сыныктааһын,

Военно-врачебная экспертиза быраас байыаннайга сыныктааһына,

Медицинское освидетельствование мэдиссиинэ туоһулааһына,

Клятва врача быраас андаҕара,

Оплата медицинских услуг мэдиссиинэ өҥөтүн төлөбүрэ.